၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို နအဖမွ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့သည့္ အေတြ႕ အႀကဳံေပၚတြင္ မူတည္၍ ႀကိမ္းေသႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေနသည္ကို ေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာသည္ ႏွင့္အမွ် ထင္ရွားလာသည္။ ထင္ရွားသည့္ ဥပမာမ်ားမွာ ----
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မည့္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားထဲမွ ႏိုင္ငံေရး အေတြ႕အႀကဳံ ရင့္က်က္သည့္ ဦးသုေဝေခါင္းေဆာင္သည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ (ျမန္မာ) ၏ ပါတီဝင္မ်ား စာရင္းကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မီရွင္သုိ႔ ေပးအပ္ရၿပီး ၎ေကာ္မီရွင္က ေထာက္လွန္းေရးကို တဆင့္ေပးပို႔၍ ပါတီဝင္မ်ား၏ ကိုယ္ေရးရာဇဝင္ကို တအိမ္တက္ဆင္း လိုက္လံေကာက္ယူၿပီး ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ မွတ္တမ္းတင္ျခင္းကို ျပဳလုပ္လွ်က္ရွိျခင္း။ လူေပါင္းသန္းႏွင့္ခ်ီ၍ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ ေနေသာ ႀကံ႕ဖြံ႕ပါတီဝင္မ်ားကိုမူ ထိုကဲ့သုိ႔ ျပဳလုပ္ျခင္း မရွိျခင္း။ ဤလုပ္ရပ္သည္ အတိုက္အခံ ပါတီဝင္မ်ားကို ၎ပါတီမွ ေၾကာက္လန္႔၍ ႏႈတ္ထြက္ေစျခင္း၊ ႏႈတ္ထြက္ရန္ ဖိအားေပးျခင္း၊ သြယ္ဝိုက္၍ ခ်ိမ္းေျခာက္ျခင္းျဖစ္သည္။
(၂) NLD ပါတီ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ရန္ မွတ္ပုံမတင္ျခင္းကို သေဘာတူလက္ခံခဲ့ၿပီးမွ တစင္ ေထာင္ခဲ့သည့္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအင္အားစု National Democratic Forces (NDF) ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ ဦးခင္ေမာင္ေဆြ၊ ေဒါက္တာသန္းၿငိမ္းတို႔ အုပ္စုအား အစုိးရက ပါတီမွတ္ပုံ တင္ျခင္းကို လက္ခံအတည္ျပဳၿပီးခါမွ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က ၎တို႔အား ေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ေခၚယူၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ပါ့မည္ ေနာက္ေနာင္ ဤသုိ႔ေသာ္ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္ မည္မဟုတ္ပါဟု ဝန္ခံလက္မွတ္ ေရးထိုး၍ အသနားခံစာတင္ရမည္ဟု ဦးခ်ဳိးလုိက္ျခင္းသည္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္၏ သခင္အားရ ကြ်န္ပါးဝလုပ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး NDF ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနကို ဂုဏ္သိကၡာညႈိႏြမ္းသြားေစရန္ တမင္ရည္ ရြယ္၍ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ေဒါက္တာသန္းၿငိမ္းတို႔က လက္မွတ္မထိုးႏုိင္ဟု ျငင္းလွ်င္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က ၎တို႔ကို ေပးအပ္ထားေသာ အာဏာကို သုံး၍ ဦးခင္ေမာင္ေဆြတို႔ (၄) ဦးကို ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ရန္ ရည္ရြယ္ပုံရသည္။ NDF ေခါင္းေဆာင္မ်ား NLD ေနာက္ခံရွိသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏိုင္ႏိုင္ေခ်ရွိေနျခင္းကို တမင္႐ိုက္ ခ်ဳိးျခင္းသာျဖစ္သည္။
(၃) ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမပုံၿမိဳ႕တြင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီဖြင့္ပြဲသို႔ အေနာက္ပိုင္းတိုင္းမႈး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေသာင္း ေအး လိုက္ပါၿပီး တၿမိဳ႕လုံးကို ၎အမိန္႔ျဖင့္ ႀကံ႕ဖြတ္အလံမ်ားစိုက္ထူ၍ ႀကိဳဆိုခိုင္းခဲ့သည္။ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီစည္း႐ုံးေရးအတြက္ ေငြက်ပ္သိန္း (၂၀)၊ တယ္လီဖုန္းအလုံး (၁၅) လုံး၊ ဆိုင္ကယ္ (၂) စီး၊ စပိဘုတ္ (၁) စီးကို ေပးအပ္သြားခဲ့သည္ကို ၾကည့္လွ်င္ ၎ေငြေၾကး ပစၥည္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေငြေၾကးပစၥည္းမ်ားသာျဖစ္သည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေသာင္းေအး ပိုင္မဟုတ္။ ထိုအခ်က္က ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပုံတင္ျခင္းဥပေဒ အခန္း (၃) အပိုဒ္ (၁၅) (စ်) ၌ "ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ေငြေၾကး၊ အေဆာက္အအုံ၊ ယာဥ္ပစၥည္းတို႔ကို တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္၍ျဖစ္ေစ ရယူသုံးစြဲသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိျခင္း" ရွိလွ်င္ ေကာ္မီ ရွင္က မွတ္ပုံတင္ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု အတိအလင္းဆိုထားသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က စုံစမ္းစစ္ေဆးျခင္းကိုေသာ္၎၊ အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ေသာ္၎ အလ်ဥ္းမေတြ႕ရေပ။
(၄) တဖက္မွလည္း ဥပေဒအခန္း (၃) အပိုဒ္ (၁၅) (စ) ၌ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္ တစ္ခုခု၏ အစိုးရ သုိ႔မဟုတ္ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း သို႔မဟုတ္ အျခားအဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုခု သို႔မဟုတ္ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးဦးထံမွ ေငြေၾကး၊ ပစၥည္း၊ အျခားအေထာက္အပံ့တို႔ကို တိုက္႐ိုက္ ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္၍ျဖစ္ေစ ရယူသုံးစြဲျခင္း၊ သုိ႔မဟုတ္ ယင္းတို႔၏ ၾသဇာခံယူျခင္းျပဳသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိလွ်င္ မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု ဆိုထား ျပန္သည္။ ဤအခ်က္သည္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအား ျပည္ပရွိ ဒီမုိကေရစီ လိုလားေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၊ မ်ဳိးခ်စ္ျမန္မာမ်ား၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ေငြေၾကးပံ့ပိုးေပးမႈကို ေျဗာင္ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး တဖက္မွလည္း ၎တို႔ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီကို ႏုိင္ငံေတာ္ ဘ႑ာထဲမွ လိုအပ္သေလာက္ကို ေထာက္ပံ့ၿပီး အႏိုင္ရရန္ အရွက္ကင္းမဲ့စြာျဖင့္ ျပဳလုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။(၅) တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ေဒါက္တာတူးဂ်ာဦးစီးသည့္ ကခ်င္တိုးတက္ ေရးပါတီ (KSPP) ႏွင့္ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း တိုးတက္ေရးပါတီ (NSPP) တို႔အား ပါတီတည္ ေထာင္ခြင့္ ေလွ်ာက္ထားေသာ္လည္း တည္ေထာင္ခြင့္မေပးပဲ ဆိုင္းင့ံထားၿပီး မၾကာေသးခင္ ကမွ မွတ္ပုံတင္သည့္ စည္းလုံးညီညြတ္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီပါတီက ကခ်င္ျပည္နယ္ (UDPKS) ကိုမူ ခ်က္ခ်င္းမွတ္ပုံတင္ခြင့္ ခ်ေပးလိုက္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ခ်ေပးခဲ့သည္ကို ေလ့လာ ၾကည့္ေသာအခါ ၎ပါတီကို နအဖႏွင့္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီက ထူေထာင္ေပးခဲ့ၿပီး ၎ UDPKS ပါတီ ေခါင္းေဆာင္တို႔မွာ ယၡင္ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းဝင္မ်ားျဖစ္သည္။ တဖန္ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ နယ္တြင္လည္း မွတ္ပုံတင္မရွိသူမ်ားကို ေရြးေကာက္ပြဲအမွီ မွတ္ပုံတင္ လုပ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားၿပီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လြမ္းေမာင္တို႔က စည္း႐ုံးေရး ဆင္းလွ်က္ရွိသည္။ ယၡဳအခ်ိန္ထိ တရားဝင္စည္း႐ုံးေရးဆင္းေနသည္မွာ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီတခု တည္းသာျဖစ္သည္။
(၆) ဒုတိယပညာေရးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းက ဘာသာျခားတကၠသိုလ္တြင္ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားအား " အနာဂါတ္ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြ ေသြးထြက္သံယို ျဖစ္တာ မျမင္ခ်င္ရင္ ႀကံ႕ဖြတ္ကို မဲေပးပါ" ဟု ေျပာၾကားခ်က္သည္၊ ငါတို႔အာဏာမရလွ်င္ အာဏာျပန္သိမ္းမည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တုံးကလို ၎တို႔ မႏုိင္လွ်င္ အာဏာအပ္မည္မဟုတ္ဟု သုံးသပ္သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ရက္သည္ (၃) လ မျပည့္၊ ထို (၃) လမျပည့္တျပည့္ ကာလတြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက မွတ္ပုံတင္ျခင္း၊ အဖြဲ႕ဝင္စာရင္းကို အေသးစိတ္တင္ျပျခင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ေၾကးမ်ားေပးသြင္းျခင္း၊ စည္း႐ုံးေရးအတြက္ အခန္းမ်ားငွါးရမ္းရျခင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာက္မီရွင္ကို (၇) ရက္ႀကိဳ၍ အေၾကာင္းၾကားရျခင္း၊ လမ္း၊ ရပ္ကြက္မ်ားတြင္ ေဟာေျပာခြင့္မရျခင္း၊ ေက်ာင္းခန္းမမ်ား၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ဓမၼာ႐ုံ မ်ားတြင္ ေဟာေျပာခြင့္ကို ပိတ္ပင္ခံထားရျခင္းမ်ား ႀကဳံေတြေနရစဥ္ တဖက္မွလည္း ႀကံ႕ဖြတ္ ပါတီက နယ္ေျမတိုင္းတြင္ တံခါးမရွိ ဓားမရွိ၊ အစစ္အေဆးကင္းရွင္းစြာ စည္း႐ုံးေရး ဆင္းေနျခင္း၊ ေနျပည္ေတာ္တြင္ အစိုးရေပးထားေသာ အေဆာက္အဦႀကီးတြင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ႐ုံးကို ဖြင့္လွစ္ၿပီး အစိုးရေထာက္ပံ့ေငြမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္ယဥ္မ်ား၊ အေဆာက္အဦမ်ားကို သုံးစြဲခ်င္တိုင္း သုံးစြဲခြင့္ရေနသလို ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းဝင္ (၈) သန္းေက်ာ္ကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ အမာခံမ်ားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းၿပီး ႀကံ႕ဖြတ္အသင္း႐ုံးခန္းမ်ားကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ႐ုံးခန္းမ်ား အျဖစ္ အသုံးျပဳခြင့္ရေနေပသည္။ ထို႔ျပင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ဥကၠ႒ ဦးသိန္းစိန္သည္ ႏုိင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရာထူးကိုလည္းယူထားသျဖင့္ အစိုးရသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ေရြးေကာက္ပြဲ မစခင္ကတည္းက ျဖစ္ေနသျဖင့္ ၎အစိုးရသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ အႏိုင္ရရန္ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ အစိုးရအာဏာကို အသုံးျပဳကာ တဖက္သတ္အသုံးခ် အႏုိင္ယူမည့္ပြဲဟု သုံးသပ္မိသည္။
(၇) စာေပစီစစ္ေရးတြင္ ေရတပ္မွ ဒုဗိုလ္မႈးႀကီး မ်ဳိးျမင့္ေမာင္ တာဝန္ယူၿပီးေနာက္ပိုင္း စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ပိုမိုတင္းၾကပ္စြာ ျပဳလုပ္လာခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ေဝဖန္မႈမ်ားကို ေျဗာင္းပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ အစိုးရထုတ္သတင္းစာမ်ားက " မည္သူမဆို ႏိုင္ငံေတာ္တည္ ၿငိမ္းေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္း သာယာေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတို႔ကို ထိခိုက္ပ်က္ျပားေစရန္ လႈံ႕ေဆာ္ျခင္း၊ ဆႏၵျပျခင္း၊ ေဟာေျပာျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ေရးသားျဖန္႔ေဝျခင္း" ျပဳလုပ္လွ်င္ ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္မွ ႏွစ္ ၂၀ အထိ က်ခံရမည္။ က်ဴးလြန္ေသာ အဖြဲ႕ကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းမည္ ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အထက္ပါ အခ်က္သည္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုစည္း႐ုံး ခြင့္ကို တိုက္႐ိုက္ၿခိမ္းေျခာက္ ဟန္႔တားမႈပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေထာက္ျပေဝဖန္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ထိုမွသာ မည္သူ မွန္သည္၊ မည္သူမွားသည္၊ မည္သူက႐ိုးသားတည္ၾကည္သည္၊ မည္သူက ကလိန္ကက်စ္ ဆိုသည္ကို လူအမ်ားက သိၾကမည္ျဖစ္သည္။ မည္သူက ရပ္ရြာတိုးတက္ေရးကို လုပ္ႏုိင္မည္။ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေရးကို လုပ္ႏုိင္မည္။ စီးပြားေရးစံနစ္ကို ေကာင္းမြန္စြာနားလည္သည္ တို႔ကို သိမွသာ ျပည္သူက မည္သူ႔ကို မဲေပးရမည္ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ နအဖမွ အခန္း (၃) အပုဒ္ ၁၅ (ဃ) ၌ "လူမ်ဳိးေရး သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး သုိ႔မဟုတ္ လူတစ္ဦးခ်င္း သုိ႔မဟုတ္ လူအမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပဋိပကၡျဖစ္ေပၚေစႏုိင္သည့္ သိကၡာႏွင့္ ကိုယ္က်င့္ တရားကို ထိခိုက္ေစႏုိင္သည့္ ေရးသားမႈ၊ ေဟာေျပာမႈ သုိ႔မဟုတ္ စည္း႐ုံးလႈံ႕ေဆာ္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း" ကို ျပဳလုပ္ခဲ့လွ်င္ ၎ပါတီအား မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု ဆိုးထားခဲ့သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည္မွာ မည္သူမွန္သည္ မည္သူမွားသည္၊ မည္သူက ကိုယ္က်င့္ တရား ေကာင္းသည္၊ မည္သူက မေကာင္း၊ မည္သူက ႏိုင္ငံေရး၊ စီပြားေရး၊ လူမႈေရးအျမင္ ရွိသည္တို႔ကို တဖြဲ႕ႏွင့္ တဖြဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ စကားစစ္ထိုးေသာ ပြဲျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႔ေျပာၾကားရာတြင္ လူျဖစ္သျဖင့္ ပုဂၢဳိလ္ေရးမ်ား၊ ယၡင္က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အျပစ္အနာအဆာမ်ား၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ အမွားရွိပါက အတိုက္အခံဖက္မွ ၎အခ်က္မ်ားကို တင္ျပပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ သုိ႔မွသာ ျပည္သူက မိမိေရြးခ်ယ္မည့္သူသည္ အရည္အခ်င္းရွိသူ တည္ၾကည္သူအျဖစ္ သိႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ အထက္ပါျပ႒ာန္းထားခ်က္အရ သူခိုးကို ခိုးပါသည္ဟုေျပာခဲ့ေသာ္၊ သိကၡာႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားကို ထိခိုက္ေစသည္ဟု စြဲခ်က္ျဖင့္ အေရးယူခံရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
(၈) ပို၍ဆိုးသည္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲရက္ သတ္မွတ္ၿပီးေနာက္ နာဂစ္မုန္တိုင္းသင့္ေဒသမ်ားသို႔ ကယ္ဆယ္ေရးျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးေနသည့္ သုံးပြင့္ဆိုင္ အမာခံအုပ္စု ေခၚ Tripartite Core Group (TCG) တြင္ ကုလသမဂၢ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံ၊ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူမႈေရးအဖြဲ႕မ်ား ပါဝင္သည္။ ၎ TCG အုပ္စုကို ၎တို႔လုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္သည့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိစၥၿပီးၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထိုမွတဆင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို ဆက္လက္ ၿပီး အစိုးရမွ လုပ္ေဆာင္သြားမည္ဟု နအဖမွ ေျပာဆိုၿပီး အဖြဲ႕လုပ္ငန္းကို ရပ္ဆိုင္း အဆုံးသတ္ေစခဲ့သည္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းတြင္ အသက္ရွက္က်န္ရစ္သူ ၈၀၀,၀၀၀ ခန္႔မွာ ယေန႔ ထိ မလုံမၿခဳံေသးရာ အမိုးအကာတို႔ျဖင့္ ေနထိုင္ေနၾကရတုံးျဖစ္သည္။ TCG ၏ ေနရာတြင္ လူမႈေရးဝန္ႀကီး႒ာနႏွင့္ ေထာက္ပံ့ေရးႏွင့္ ျပည္လည္ေနရာခ်ထား႒ာနတုိ႔မွ တာဝန္ယူရၿပီး နာဂစ္လြန္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အလုပ္တို႔ လုပ္ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း နအဖမွ မလိုအပ္ ေတာ့ဟုဆိုသည္။
ထိုကဲ့သုိ႔ ကူညီမႈကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္သျဖင့္ လူမႈေရးကူညီမႈ ျပဳလုပ္ေနသည့္သူမ်ား ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ကိုယ္ျပန္ၾကရသည္။ ဗီဇာအသစ္ေလွ်ာက္သူမ်ားအနည္းဆုံး (၄) လမွ ၂ ႏွစ္အထိ ျပည္ဝင္ခြင့္ရရန္ေစာင့္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ နာဂစ္ဒါဏ္ ခံစားေနရေသာ ဒုကၡသည္ မ်ားကို ကူညီပံ့ပိုးမႈမ်ား၊ မ်ားစြာက်ဆင္းသြားခဲ့ရၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ျဖစ္မလာဘဲ ပို၍ အတိဒုကၡေရာက္ၾကရသည္။ TCG ထြက္သြားၿပီးေနာက္ ႏုိင္ငံျခားမွ ကူညီသူမ်ားကို ဗီဇာထုတ္ ေပးမႈ ၁၀ပုံ တပုံကိုသာ ခြင့္ျပဳခဲ့သည့္အတြက္ ႏုိင္ငံျခားမွ ကူညီသူ အဖြဲ႕မ်ား မ်ားစြာနည္းပါး သြားခဲ့ရသည္။ ဤသုိ႔ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ အေၾကာင္း ၂ ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ပထမအခ်က္မွာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆန္႔က်င္သူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈမ်ား၊ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား၊ အတိုက္အခံပါတီတို႔အား အစိုးရမွ ေႏွာက္ယွက္မႈမ်ားကို ႏုင္ငံျခားသားမ်ား မသိေစႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္ပုံရသည္ဟု လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ အာရွ႒ာနလက္ေထာက္ ဒါ႐ိုက္တာ Phil Robertson က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေနာက္တခ်က္မွာ ႏိုင္ငံျခားေထာက္ပံ့မႈ ျပတ္ေတာက္၍ ငတ္မြတ္ဆာေလာင္ေနေသာ ဒုကၡသည္မ်ားကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီမွ စားၾကြင္းစာက်န္မ်ားေပး၍ ၎တို႔ပါတီကို မဲေပးေရးအတြက္ အခြင့္အေရးတရပ္အျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ရန္ျဖစ္သည္။ တခ်က္ခုတ္ ၂ ခ်က္ျပတ္ျဖစ္သည္။ မဲဆႏၵ ေပးပြဲ မမွ်တမႈ၊ ညစ္ပတ္မႈတို႔ကို သတင္းေပးပို႔ႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံျခား ဝန္ထမ္းမ်ားကို ျပည္တြင္း၌ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ပထုတ္လိုက္ၿပီး ကူညီေထာက္ပံ့မႈ မရသျဖင့္ ငတ္မြတ္အတိဒုကၡ ေရာက္ေနၾကေနသူမ်ားကို ေငြေၾကး အစားအေသာက္၊ အိမ္ေသာက္ပစၥည္းတို႔ျဖင့္ မဲဆြယ္ စည္း႐ုံးခြင့္ကို တဖက္သတ္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီက ရရွိေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
နိဂုံးအားျဖင့္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီလြတ္လြတ္ကြ်တ္ကြ်တ္ မဲ အျပတ္အသတ္ ႏိုင္ရေရးကို ဦးတည္စီစဥ္ထားသည့္ ဖြဲ႕ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္သန္းေရႊက ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ႐ႈံးနိမ့္မႈကို သခၤန္းစာယူ၍ ၂၀၁၀ တြင္ မဲအျပတ္အသတ္ျဖင့္ အႏုိင္ရရန္ စံနစ္တက် ေဒါင့္စုံမွစဥ္းစား ေတြးေခၚၿပီး မႏိုင္ ႏုိင္ေအာင္ညစ္နည္းေပါင္းစုံျဖင့္ ျပဳလုပ္ထား ေၾကာင္း ထင္ရွားစြာေတြ႕ေနရသည္။
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒႏွင့္ NLD ပါတီကို ကန္႔သတ္လိုက္ျခင္း။
(၂) ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္ကို အလုံးစုံအာဏာကုန္ေပး၍၎ ေကာ္မီရွင္၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ သည္ အၿပီးျဖစ္ေစရမည္ ေစာဒကတက္ပိုင္ခြင့္မရွိဟု နအဖကိုယ္စား တဖက္လွည့္ ညစ္ပတ္ နည္းသုံးစြဲျခင္း။
(၃) လူထုၾကည္ညိဳေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား ေခါင္း ေဆာင္မ်ား၊ ခြန္ထြန္ဦး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထင္စေသာ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ထိန္းသိမ္း ထားျခင္း၊ စည္း႐ုံးေရးစြမ္းရည္ ျပည့္ဝေသာႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် ထားျခင္း။
(၄) တိုင္းရင္းသားမ်ား ေထာက္ခံသည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ပါတီမွတ္ပုံတင္ျခင္းကို လက္မခံဘဲ ခ်န္လွပ္ထားျခင္း။
(၅) အတိုက္အခံပါတီမ်ားအား စည္း႐ုံးေရးဆင္းျခင္းကို ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ဳိးစုံျဖင့္ ပိတ္ပင္ ထားျခင္း။
(၆) တိုင္းျပည္က႑၊ အေဆာက္အဦတို႔ကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီတခုတည္းကိုသာ အသုံးျပဳခြင့္ေပး ျခင္းႏွင့္ အစိုးရေရဒီယို႐ုပ္ျမင္သံၾကားတို႔မွ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီအတြက္ ဂ႐ိုဘယ္မ်ား ခ်မွတ္ၿပီး အသံလႊင့္ေပးျခင္းတို႔ကိုလ်ဳိ႕ဝွက္စြာ စီစဥ္ထားျခင္း။
(၇) ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းသည္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမဟုတ္ ထို႔ေၾကာင့္ ၎အသင္းသည္ လူထုစည္းေဝး ပြဲႀကီးမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဝန္ထမ္းမ်ားကို အသင္းဝင္ အျဖစ္ အတင္းအဓမၼ ဝင္ေစျခင္း။ အသင္းဝင္မ်ားကို အခြင့္ထူးေပး၍ ခ်ီးေျမွာက္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းတြင္ အစိုးရစားရိတ္ျဖင့္ ႐ုံးခန္းမ်ားဖြင့္လွစ္၍ လူထုကို တဖက္သတ္စည္း႐ုံးခဲ့ၿပီးမွ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပခါနီးတြင္ ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းမွ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီသုိ႔ ေျပာင္းလဲလိုက္ျခင္းသည္ အရွက္ကင္းမဲ့၊ ဂုဏ္သိကၡာ မရွိေသာ လုပ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စားလုပ္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္းသည္ မည္သည့္အက်ဳိးေက်းဇူးမွ် ရႏုိင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်။
ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေနႏွင့္ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္နည္းမွာ
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲ စည္း႐ုံးေရးကာလ (၃) လအတြင္း လူထုကို တတ္ႏိုင္သမွ် ထိုးေဖာက္ စည္း႐ုံးရန္။
(၂) ေရြးေကာက္ပြဲေရာက္ရန္ နီးကပ္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္တည္း သပိတ္ေမွာက္၍ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ညီညြတ္စြာ ထုတ္ေဖၚေျပာဆို၍ သပိတ္ေမွာက္ၾကရန္။
(၃) မိမိစည္း႐ုံးထားသည့္ လူထုႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွသည္ လူထုလႈပ္ရွားမႈသုိ႔ ဆိုသည့္ အသြင္ ေျပာင္းလဲပစ္ရန္။
(၄) NLD ပါတီ CRPP တို႔ႏွင့္ တြဲဘက္၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳတင္ ညႈိႏႈိင္းထားၾကရန္ လိုအပ္သည္။ အတိုက္အခံမ်ား မည္ကဲ့သုိ႔မွ် မႏိုင္ရန္ နည္းမ်ဳိးစုံသုံး၍ ေျဗာင္ညစ္ပတ္ထားေသာ ေရြးေကာက္ပြဲအား လူထုတိုက္ပြဲျဖင့္သာ တုိက္၍ လူထုအစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္လာရန္ ျပဳလုပ္ၾကဘို႔ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီဟု တိုက္တြန္းလိုက္ရေပသည္။
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မည့္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားထဲမွ ႏိုင္ငံေရး အေတြ႕အႀကဳံ ရင့္က်က္သည့္ ဦးသုေဝေခါင္းေဆာင္သည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ (ျမန္မာ) ၏ ပါတီဝင္မ်ား စာရင္းကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မီရွင္သုိ႔ ေပးအပ္ရၿပီး ၎ေကာ္မီရွင္က ေထာက္လွန္းေရးကို တဆင့္ေပးပို႔၍ ပါတီဝင္မ်ား၏ ကိုယ္ေရးရာဇဝင္ကို တအိမ္တက္ဆင္း လိုက္လံေကာက္ယူၿပီး ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ မွတ္တမ္းတင္ျခင္းကို ျပဳလုပ္လွ်က္ရွိျခင္း။ လူေပါင္းသန္းႏွင့္ခ်ီ၍ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ ေနေသာ ႀကံ႕ဖြံ႕ပါတီဝင္မ်ားကိုမူ ထိုကဲ့သုိ႔ ျပဳလုပ္ျခင္း မရွိျခင္း။ ဤလုပ္ရပ္သည္ အတိုက္အခံ ပါတီဝင္မ်ားကို ၎ပါတီမွ ေၾကာက္လန္႔၍ ႏႈတ္ထြက္ေစျခင္း၊ ႏႈတ္ထြက္ရန္ ဖိအားေပးျခင္း၊ သြယ္ဝိုက္၍ ခ်ိမ္းေျခာက္ျခင္းျဖစ္သည္။
(၂) NLD ပါတီ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ရန္ မွတ္ပုံမတင္ျခင္းကို သေဘာတူလက္ခံခဲ့ၿပီးမွ တစင္ ေထာင္ခဲ့သည့္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအင္အားစု National Democratic Forces (NDF) ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ ဦးခင္ေမာင္ေဆြ၊ ေဒါက္တာသန္းၿငိမ္းတို႔ အုပ္စုအား အစုိးရက ပါတီမွတ္ပုံ တင္ျခင္းကို လက္ခံအတည္ျပဳၿပီးခါမွ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က ၎တို႔အား ေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ေခၚယူၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ပါ့မည္ ေနာက္ေနာင္ ဤသုိ႔ေသာ္ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္ မည္မဟုတ္ပါဟု ဝန္ခံလက္မွတ္ ေရးထိုး၍ အသနားခံစာတင္ရမည္ဟု ဦးခ်ဳိးလုိက္ျခင္းသည္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္၏ သခင္အားရ ကြ်န္ပါးဝလုပ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး NDF ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနကို ဂုဏ္သိကၡာညႈိႏြမ္းသြားေစရန္ တမင္ရည္ ရြယ္၍ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ေဒါက္တာသန္းၿငိမ္းတို႔က လက္မွတ္မထိုးႏုိင္ဟု ျငင္းလွ်င္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က ၎တို႔ကို ေပးအပ္ထားေသာ အာဏာကို သုံး၍ ဦးခင္ေမာင္ေဆြတို႔ (၄) ဦးကို ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ရန္ ရည္ရြယ္ပုံရသည္။ NDF ေခါင္းေဆာင္မ်ား NLD ေနာက္ခံရွိသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏိုင္ႏိုင္ေခ်ရွိေနျခင္းကို တမင္႐ိုက္ ခ်ဳိးျခင္းသာျဖစ္သည္။
(၃) ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမပုံၿမိဳ႕တြင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီဖြင့္ပြဲသို႔ အေနာက္ပိုင္းတိုင္းမႈး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေသာင္း ေအး လိုက္ပါၿပီး တၿမိဳ႕လုံးကို ၎အမိန္႔ျဖင့္ ႀကံ႕ဖြတ္အလံမ်ားစိုက္ထူ၍ ႀကိဳဆိုခိုင္းခဲ့သည္။ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီစည္း႐ုံးေရးအတြက္ ေငြက်ပ္သိန္း (၂၀)၊ တယ္လီဖုန္းအလုံး (၁၅) လုံး၊ ဆိုင္ကယ္ (၂) စီး၊ စပိဘုတ္ (၁) စီးကို ေပးအပ္သြားခဲ့သည္ကို ၾကည့္လွ်င္ ၎ေငြေၾကး ပစၥည္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေငြေၾကးပစၥည္းမ်ားသာျဖစ္သည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေသာင္းေအး ပိုင္မဟုတ္။ ထိုအခ်က္က ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပုံတင္ျခင္းဥပေဒ အခန္း (၃) အပိုဒ္ (၁၅) (စ်) ၌ "ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ေငြေၾကး၊ အေဆာက္အအုံ၊ ယာဥ္ပစၥည္းတို႔ကို တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္၍ျဖစ္ေစ ရယူသုံးစြဲသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိျခင္း" ရွိလွ်င္ ေကာ္မီ ရွင္က မွတ္ပုံတင္ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု အတိအလင္းဆိုထားသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္က စုံစမ္းစစ္ေဆးျခင္းကိုေသာ္၎၊ အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ေသာ္၎ အလ်ဥ္းမေတြ႕ရေပ။
(၄) တဖက္မွလည္း ဥပေဒအခန္း (၃) အပိုဒ္ (၁၅) (စ) ၌ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္ တစ္ခုခု၏ အစိုးရ သုိ႔မဟုတ္ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း သို႔မဟုတ္ အျခားအဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုခု သို႔မဟုတ္ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးဦးထံမွ ေငြေၾကး၊ ပစၥည္း၊ အျခားအေထာက္အပံ့တို႔ကို တိုက္႐ိုက္ ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္၍ျဖစ္ေစ ရယူသုံးစြဲျခင္း၊ သုိ႔မဟုတ္ ယင္းတို႔၏ ၾသဇာခံယူျခင္းျပဳသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိလွ်င္ မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု ဆိုထား ျပန္သည္။ ဤအခ်က္သည္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအား ျပည္ပရွိ ဒီမုိကေရစီ လိုလားေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၊ မ်ဳိးခ်စ္ျမန္မာမ်ား၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ေငြေၾကးပံ့ပိုးေပးမႈကို ေျဗာင္ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး တဖက္မွလည္း ၎တို႔ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီကို ႏုိင္ငံေတာ္ ဘ႑ာထဲမွ လိုအပ္သေလာက္ကို ေထာက္ပံ့ၿပီး အႏိုင္ရရန္ အရွက္ကင္းမဲ့စြာျဖင့္ ျပဳလုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။(၅) တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ေဒါက္တာတူးဂ်ာဦးစီးသည့္ ကခ်င္တိုးတက္ ေရးပါတီ (KSPP) ႏွင့္ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း တိုးတက္ေရးပါတီ (NSPP) တို႔အား ပါတီတည္ ေထာင္ခြင့္ ေလွ်ာက္ထားေသာ္လည္း တည္ေထာင္ခြင့္မေပးပဲ ဆိုင္းင့ံထားၿပီး မၾကာေသးခင္ ကမွ မွတ္ပုံတင္သည့္ စည္းလုံးညီညြတ္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီပါတီက ကခ်င္ျပည္နယ္ (UDPKS) ကိုမူ ခ်က္ခ်င္းမွတ္ပုံတင္ခြင့္ ခ်ေပးလိုက္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ခ်ေပးခဲ့သည္ကို ေလ့လာ ၾကည့္ေသာအခါ ၎ပါတီကို နအဖႏွင့္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီက ထူေထာင္ေပးခဲ့ၿပီး ၎ UDPKS ပါတီ ေခါင္းေဆာင္တို႔မွာ ယၡင္ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းဝင္မ်ားျဖစ္သည္။ တဖန္ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ နယ္တြင္လည္း မွတ္ပုံတင္မရွိသူမ်ားကို ေရြးေကာက္ပြဲအမွီ မွတ္ပုံတင္ လုပ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားၿပီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လြမ္းေမာင္တို႔က စည္း႐ုံးေရး ဆင္းလွ်က္ရွိသည္။ ယၡဳအခ်ိန္ထိ တရားဝင္စည္း႐ုံးေရးဆင္းေနသည္မွာ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီတခု တည္းသာျဖစ္သည္။
(၆) ဒုတိယပညာေရးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းက ဘာသာျခားတကၠသိုလ္တြင္ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားအား " အနာဂါတ္ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြ ေသြးထြက္သံယို ျဖစ္တာ မျမင္ခ်င္ရင္ ႀကံ႕ဖြတ္ကို မဲေပးပါ" ဟု ေျပာၾကားခ်က္သည္၊ ငါတို႔အာဏာမရလွ်င္ အာဏာျပန္သိမ္းမည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တုံးကလို ၎တို႔ မႏုိင္လွ်င္ အာဏာအပ္မည္မဟုတ္ဟု သုံးသပ္သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ရက္သည္ (၃) လ မျပည့္၊ ထို (၃) လမျပည့္တျပည့္ ကာလတြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက မွတ္ပုံတင္ျခင္း၊ အဖြဲ႕ဝင္စာရင္းကို အေသးစိတ္တင္ျပျခင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ေၾကးမ်ားေပးသြင္းျခင္း၊ စည္း႐ုံးေရးအတြက္ အခန္းမ်ားငွါးရမ္းရျခင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာက္မီရွင္ကို (၇) ရက္ႀကိဳ၍ အေၾကာင္းၾကားရျခင္း၊ လမ္း၊ ရပ္ကြက္မ်ားတြင္ ေဟာေျပာခြင့္မရျခင္း၊ ေက်ာင္းခန္းမမ်ား၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ဓမၼာ႐ုံ မ်ားတြင္ ေဟာေျပာခြင့္ကို ပိတ္ပင္ခံထားရျခင္းမ်ား ႀကဳံေတြေနရစဥ္ တဖက္မွလည္း ႀကံ႕ဖြတ္ ပါတီက နယ္ေျမတိုင္းတြင္ တံခါးမရွိ ဓားမရွိ၊ အစစ္အေဆးကင္းရွင္းစြာ စည္း႐ုံးေရး ဆင္းေနျခင္း၊ ေနျပည္ေတာ္တြင္ အစိုးရေပးထားေသာ အေဆာက္အဦႀကီးတြင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ႐ုံးကို ဖြင့္လွစ္ၿပီး အစိုးရေထာက္ပံ့ေငြမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္ယဥ္မ်ား၊ အေဆာက္အဦမ်ားကို သုံးစြဲခ်င္တိုင္း သုံးစြဲခြင့္ရေနသလို ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းဝင္ (၈) သန္းေက်ာ္ကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ အမာခံမ်ားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းၿပီး ႀကံ႕ဖြတ္အသင္း႐ုံးခန္းမ်ားကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ႐ုံးခန္းမ်ား အျဖစ္ အသုံးျပဳခြင့္ရေနေပသည္။ ထို႔ျပင္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ဥကၠ႒ ဦးသိန္းစိန္သည္ ႏုိင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရာထူးကိုလည္းယူထားသျဖင့္ အစိုးရသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ ေရြးေကာက္ပြဲ မစခင္ကတည္းက ျဖစ္ေနသျဖင့္ ၎အစိုးရသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီ အႏိုင္ရရန္ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ အစိုးရအာဏာကို အသုံးျပဳကာ တဖက္သတ္အသုံးခ် အႏုိင္ယူမည့္ပြဲဟု သုံးသပ္မိသည္။
(၇) စာေပစီစစ္ေရးတြင္ ေရတပ္မွ ဒုဗိုလ္မႈးႀကီး မ်ဳိးျမင့္ေမာင္ တာဝန္ယူၿပီးေနာက္ပိုင္း စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ပိုမိုတင္းၾကပ္စြာ ျပဳလုပ္လာခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ေဝဖန္မႈမ်ားကို ေျဗာင္းပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ အစိုးရထုတ္သတင္းစာမ်ားက " မည္သူမဆို ႏိုင္ငံေတာ္တည္ ၿငိမ္းေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္း သာယာေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတို႔ကို ထိခိုက္ပ်က္ျပားေစရန္ လႈံ႕ေဆာ္ျခင္း၊ ဆႏၵျပျခင္း၊ ေဟာေျပာျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ေရးသားျဖန္႔ေဝျခင္း" ျပဳလုပ္လွ်င္ ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္မွ ႏွစ္ ၂၀ အထိ က်ခံရမည္။ က်ဴးလြန္ေသာ အဖြဲ႕ကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းမည္ ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အထက္ပါ အခ်က္သည္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုစည္း႐ုံး ခြင့္ကို တိုက္႐ိုက္ၿခိမ္းေျခာက္ ဟန္႔တားမႈပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေထာက္ျပေဝဖန္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ထိုမွသာ မည္သူ မွန္သည္၊ မည္သူမွားသည္၊ မည္သူက႐ိုးသားတည္ၾကည္သည္၊ မည္သူက ကလိန္ကက်စ္ ဆိုသည္ကို လူအမ်ားက သိၾကမည္ျဖစ္သည္။ မည္သူက ရပ္ရြာတိုးတက္ေရးကို လုပ္ႏုိင္မည္။ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေရးကို လုပ္ႏုိင္မည္။ စီးပြားေရးစံနစ္ကို ေကာင္းမြန္စြာနားလည္သည္ တို႔ကို သိမွသာ ျပည္သူက မည္သူ႔ကို မဲေပးရမည္ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ နအဖမွ အခန္း (၃) အပုဒ္ ၁၅ (ဃ) ၌ "လူမ်ဳိးေရး သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး သုိ႔မဟုတ္ လူတစ္ဦးခ်င္း သုိ႔မဟုတ္ လူအမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပဋိပကၡျဖစ္ေပၚေစႏုိင္သည့္ သိကၡာႏွင့္ ကိုယ္က်င့္ တရားကို ထိခိုက္ေစႏုိင္သည့္ ေရးသားမႈ၊ ေဟာေျပာမႈ သုိ႔မဟုတ္ စည္း႐ုံးလႈံ႕ေဆာ္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း" ကို ျပဳလုပ္ခဲ့လွ်င္ ၎ပါတီအား မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ျပဳခဲ့ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္ဟု ဆိုးထားခဲ့သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည္မွာ မည္သူမွန္သည္ မည္သူမွားသည္၊ မည္သူက ကိုယ္က်င့္ တရား ေကာင္းသည္၊ မည္သူက မေကာင္း၊ မည္သူက ႏိုင္ငံေရး၊ စီပြားေရး၊ လူမႈေရးအျမင္ ရွိသည္တို႔ကို တဖြဲ႕ႏွင့္ တဖြဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ စကားစစ္ထိုးေသာ ပြဲျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႔ေျပာၾကားရာတြင္ လူျဖစ္သျဖင့္ ပုဂၢဳိလ္ေရးမ်ား၊ ယၡင္က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အျပစ္အနာအဆာမ်ား၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ အမွားရွိပါက အတိုက္အခံဖက္မွ ၎အခ်က္မ်ားကို တင္ျပပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ သုိ႔မွသာ ျပည္သူက မိမိေရြးခ်ယ္မည့္သူသည္ အရည္အခ်င္းရွိသူ တည္ၾကည္သူအျဖစ္ သိႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ အထက္ပါျပ႒ာန္းထားခ်က္အရ သူခိုးကို ခိုးပါသည္ဟုေျပာခဲ့ေသာ္၊ သိကၡာႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားကို ထိခိုက္ေစသည္ဟု စြဲခ်က္ျဖင့္ အေရးယူခံရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
(၈) ပို၍ဆိုးသည္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲရက္ သတ္မွတ္ၿပီးေနာက္ နာဂစ္မုန္တိုင္းသင့္ေဒသမ်ားသို႔ ကယ္ဆယ္ေရးျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးေနသည့္ သုံးပြင့္ဆိုင္ အမာခံအုပ္စု ေခၚ Tripartite Core Group (TCG) တြင္ ကုလသမဂၢ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံ၊ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူမႈေရးအဖြဲ႕မ်ား ပါဝင္သည္။ ၎ TCG အုပ္စုကို ၎တို႔လုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္သည့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိစၥၿပီးၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထိုမွတဆင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို ဆက္လက္ ၿပီး အစိုးရမွ လုပ္ေဆာင္သြားမည္ဟု နအဖမွ ေျပာဆိုၿပီး အဖြဲ႕လုပ္ငန္းကို ရပ္ဆိုင္း အဆုံးသတ္ေစခဲ့သည္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းတြင္ အသက္ရွက္က်န္ရစ္သူ ၈၀၀,၀၀၀ ခန္႔မွာ ယေန႔ ထိ မလုံမၿခဳံေသးရာ အမိုးအကာတို႔ျဖင့္ ေနထိုင္ေနၾကရတုံးျဖစ္သည္။ TCG ၏ ေနရာတြင္ လူမႈေရးဝန္ႀကီး႒ာနႏွင့္ ေထာက္ပံ့ေရးႏွင့္ ျပည္လည္ေနရာခ်ထား႒ာနတုိ႔မွ တာဝန္ယူရၿပီး နာဂစ္လြန္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အလုပ္တို႔ လုပ္ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း နအဖမွ မလိုအပ္ ေတာ့ဟုဆိုသည္။
ထိုကဲ့သုိ႔ ကူညီမႈကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္သျဖင့္ လူမႈေရးကူညီမႈ ျပဳလုပ္ေနသည့္သူမ်ား ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ကိုယ္ျပန္ၾကရသည္။ ဗီဇာအသစ္ေလွ်ာက္သူမ်ားအနည္းဆုံး (၄) လမွ ၂ ႏွစ္အထိ ျပည္ဝင္ခြင့္ရရန္ေစာင့္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ နာဂစ္ဒါဏ္ ခံစားေနရေသာ ဒုကၡသည္ မ်ားကို ကူညီပံ့ပိုးမႈမ်ား၊ မ်ားစြာက်ဆင္းသြားခဲ့ရၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ျဖစ္မလာဘဲ ပို၍ အတိဒုကၡေရာက္ၾကရသည္။ TCG ထြက္သြားၿပီးေနာက္ ႏုိင္ငံျခားမွ ကူညီသူမ်ားကို ဗီဇာထုတ္ ေပးမႈ ၁၀ပုံ တပုံကိုသာ ခြင့္ျပဳခဲ့သည့္အတြက္ ႏုိင္ငံျခားမွ ကူညီသူ အဖြဲ႕မ်ား မ်ားစြာနည္းပါး သြားခဲ့ရသည္။ ဤသုိ႔ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ အေၾကာင္း ၂ ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ပထမအခ်က္မွာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆန္႔က်င္သူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈမ်ား၊ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား၊ အတိုက္အခံပါတီတို႔အား အစိုးရမွ ေႏွာက္ယွက္မႈမ်ားကို ႏုင္ငံျခားသားမ်ား မသိေစႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္ပုံရသည္ဟု လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ အာရွ႒ာနလက္ေထာက္ ဒါ႐ိုက္တာ Phil Robertson က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေနာက္တခ်က္မွာ ႏိုင္ငံျခားေထာက္ပံ့မႈ ျပတ္ေတာက္၍ ငတ္မြတ္ဆာေလာင္ေနေသာ ဒုကၡသည္မ်ားကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီမွ စားၾကြင္းစာက်န္မ်ားေပး၍ ၎တို႔ပါတီကို မဲေပးေရးအတြက္ အခြင့္အေရးတရပ္အျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ရန္ျဖစ္သည္။ တခ်က္ခုတ္ ၂ ခ်က္ျပတ္ျဖစ္သည္။ မဲဆႏၵ ေပးပြဲ မမွ်တမႈ၊ ညစ္ပတ္မႈတို႔ကို သတင္းေပးပို႔ႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံျခား ဝန္ထမ္းမ်ားကို ျပည္တြင္း၌ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ပထုတ္လိုက္ၿပီး ကူညီေထာက္ပံ့မႈ မရသျဖင့္ ငတ္မြတ္အတိဒုကၡ ေရာက္ေနၾကေနသူမ်ားကို ေငြေၾကး အစားအေသာက္၊ အိမ္ေသာက္ပစၥည္းတို႔ျဖင့္ မဲဆြယ္ စည္း႐ုံးခြင့္ကို တဖက္သတ္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီက ရရွိေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
နိဂုံးအားျဖင့္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီလြတ္လြတ္ကြ်တ္ကြ်တ္ မဲ အျပတ္အသတ္ ႏိုင္ရေရးကို ဦးတည္စီစဥ္ထားသည့္ ဖြဲ႕ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္သန္းေရႊက ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ႐ႈံးနိမ့္မႈကို သခၤန္းစာယူ၍ ၂၀၁၀ တြင္ မဲအျပတ္အသတ္ျဖင့္ အႏုိင္ရရန္ စံနစ္တက် ေဒါင့္စုံမွစဥ္းစား ေတြးေခၚၿပီး မႏိုင္ ႏုိင္ေအာင္ညစ္နည္းေပါင္းစုံျဖင့္ ျပဳလုပ္ထား ေၾကာင္း ထင္ရွားစြာေတြ႕ေနရသည္။
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒႏွင့္ NLD ပါတီကို ကန္႔သတ္လိုက္ျခင္း။
(၂) ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မီရွင္ကို အလုံးစုံအာဏာကုန္ေပး၍၎ ေကာ္မီရွင္၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ သည္ အၿပီးျဖစ္ေစရမည္ ေစာဒကတက္ပိုင္ခြင့္မရွိဟု နအဖကိုယ္စား တဖက္လွည့္ ညစ္ပတ္ နည္းသုံးစြဲျခင္း။
(၃) လူထုၾကည္ညိဳေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား ေခါင္း ေဆာင္မ်ား၊ ခြန္ထြန္ဦး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထင္စေသာ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ထိန္းသိမ္း ထားျခင္း၊ စည္း႐ုံးေရးစြမ္းရည္ ျပည့္ဝေသာႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် ထားျခင္း။
(၄) တိုင္းရင္းသားမ်ား ေထာက္ခံသည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ပါတီမွတ္ပုံတင္ျခင္းကို လက္မခံဘဲ ခ်န္လွပ္ထားျခင္း။
(၅) အတိုက္အခံပါတီမ်ားအား စည္း႐ုံးေရးဆင္းျခင္းကို ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ဳိးစုံျဖင့္ ပိတ္ပင္ ထားျခင္း။
(၆) တိုင္းျပည္က႑၊ အေဆာက္အဦတို႔ကို ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီတခုတည္းကိုသာ အသုံးျပဳခြင့္ေပး ျခင္းႏွင့္ အစိုးရေရဒီယို႐ုပ္ျမင္သံၾကားတို႔မွ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီအတြက္ ဂ႐ိုဘယ္မ်ား ခ်မွတ္ၿပီး အသံလႊင့္ေပးျခင္းတို႔ကိုလ်ဳိ႕ဝွက္စြာ စီစဥ္ထားျခင္း။
(၇) ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းသည္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမဟုတ္ ထို႔ေၾကာင့္ ၎အသင္းသည္ လူထုစည္းေဝး ပြဲႀကီးမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဝန္ထမ္းမ်ားကို အသင္းဝင္ အျဖစ္ အတင္းအဓမၼ ဝင္ေစျခင္း။ အသင္းဝင္မ်ားကို အခြင့္ထူးေပး၍ ခ်ီးေျမွာက္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းတြင္ အစိုးရစားရိတ္ျဖင့္ ႐ုံးခန္းမ်ားဖြင့္လွစ္၍ လူထုကို တဖက္သတ္စည္း႐ုံးခဲ့ၿပီးမွ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပခါနီးတြင္ ႀကံ႕ဖြတ္အသင္းမွ ႀကံ႕ဖြတ္ပါတီသုိ႔ ေျပာင္းလဲလိုက္ျခင္းသည္ အရွက္ကင္းမဲ့၊ ဂုဏ္သိကၡာ မရွိေသာ လုပ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စားလုပ္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္းသည္ မည္သည့္အက်ဳိးေက်းဇူးမွ် ရႏုိင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်။
ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေနႏွင့္ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္နည္းမွာ
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲ စည္း႐ုံးေရးကာလ (၃) လအတြင္း လူထုကို တတ္ႏိုင္သမွ် ထိုးေဖာက္ စည္း႐ုံးရန္။
(၂) ေရြးေကာက္ပြဲေရာက္ရန္ နီးကပ္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္တည္း သပိတ္ေမွာက္၍ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ညီညြတ္စြာ ထုတ္ေဖၚေျပာဆို၍ သပိတ္ေမွာက္ၾကရန္။
(၃) မိမိစည္း႐ုံးထားသည့္ လူထုႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွသည္ လူထုလႈပ္ရွားမႈသုိ႔ ဆိုသည့္ အသြင္ ေျပာင္းလဲပစ္ရန္။
(၄) NLD ပါတီ CRPP တို႔ႏွင့္ တြဲဘက္၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳတင္ ညႈိႏႈိင္းထားၾကရန္ လိုအပ္သည္။ အတိုက္အခံမ်ား မည္ကဲ့သုိ႔မွ် မႏိုင္ရန္ နည္းမ်ဳိးစုံသုံး၍ ေျဗာင္ညစ္ပတ္ထားေသာ ေရြးေကာက္ပြဲအား လူထုတိုက္ပြဲျဖင့္သာ တုိက္၍ လူထုအစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္လာရန္ ျပဳလုပ္ၾကဘို႔ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီဟု တိုက္တြန္းလိုက္ရေပသည္။
http://imisszogam.blogspot.com/